28 июня 2008 г.
Пыл хурчĕсем, шăркалантаракан ытти хурт-кăпшанкă тавралăхри экологи шайлашăвне тытса пыракан тата аталантаракан активлă звено шутланаççĕ, Çĕрĕн ÿсентăран сийне йĕркелессине тÿррĕн витĕм кÿреççĕ.
Хурт-хăмăр ĕçĕн пысăк пĕлтерĕшне палăртса, Чăваш Республикин Патшалăх Канашĕ 1997 çулхи ноябрĕн 27-мĕшĕнче «Хурт-хăмăр ĕрчетесси тата пыл хурчĕсемпе шăркалантаракан ытти хурт-кăпшанкăна хÿтĕлесси çинчен» саккун йышăннă. Вăл утарçăсем хушшинчи право хутшăнăвĕсене йĕркелет.
2006 çулхи март уйăхĕнче саккунăн 5-мĕш статйине ял поселенийĕсенче пыл хурчĕсен çемйисене вырнаçтармалли условисене йĕркелекен улшăнусем кĕртнĕ.
Саккунăн çĕнĕ редакцийĕнче çапла палăртнă:
Пыл хурчĕсене тытмалли зоотехника тата ветеринарипе санитари нормисемпе правилисене пăхăнсан кăна утарсене вырнаçтарма юрать.
Граждансем тата пайăр мар сăпатсем утарсене обществăлла вырăнсенчен, çулсенчен тата выльăх-чĕрлĕх хăваламалли вырăнсенчен çынсен тата чĕрчунсен хăрушсăрлăхне тивĕçтерекен хушăра вырнаçтараççĕ.
Çынсен тата чĕрчунсен хăрушсăрлăхне тивĕçтерес тĕллевпе вĕллесене кÿршĕри çĕр пайĕн чиккинчен 10 метртан кая мар аяккарах вырнаçтармалла е çуртпа, 2 метртан лутра мар хÿме тытса тата чĕрĕ картапа уйăрмалла.
Апла пулин те утарçăсен пыл хурчĕсем пирки кÿршĕсемпе хирĕçÿллĕ самантсем пурпĕрех тухаççĕ. Вĕсем ытларах чухне хирĕçекенсем пĕр-пĕрне ăнланма тăрăшманнипе çыхăннă. Пыл хурчĕ ÿсентăрансене шăркалантарса пысăк усă кÿрет, сортсен пахалăхне лайăхлатма май парать. Хăй хуçине кăна мар, кÿршĕсен пахчинче те «пулăшать», анчах лешĕ çакна шута илмест.
Пыл хурчĕсене йĕркене пăхăнса пăхсан вĕсем чăрмав кÿмеççĕ. Вĕсемпе ĕçлеме пĕлменни вара хуртсене тарăхтарать.
Пыл хурчĕсене тĕрĕслеме пуçăниччен хăвăра хăвăр çак ыйтусене парăр. Тĕрĕслев вăхăтне эсир тĕрĕс суйласа илнĕ-и; Ăна кану кунĕсенчен эрне варрине куçарсан, халăх килте çук вăхăтра ирттерсен вырăнлăрах мар-и; Тĕрĕслеве хăвăрт пурнăçлама пĕтĕмпех хатĕрлесе çитернĕ-и; Çак ыйтусене пурне те шута илсен кÿршĕсемпе хирĕçÿсĕрех хутшăнма май пулĕ.
Кÿршĕсемпе хутшăнусене мĕнле йĕркелемелле-ха;
Чи малтанах пыл хурчĕсем мĕнле усă кÿнине ăнлантармалла. Хуртсем çын çывăхĕнче вĕçни вĕсем тапăнма хăтланнине пĕлтермест. Çавăнпа та тÿрех алăсемпе хăлаçланмалла маррине те ăнлантарăр. Пыл хурчĕсемпе ĕçлеме пуçласси çинчен кÿршĕсене маларах асăрхаттарса хурăр. Пĕр сăлтавсăр, уйрăмах япăх çанталăкра, хуртсене ан кансĕрлĕр, тĕрĕслевсене каçхине ирттерĕр. Енчен те хирĕçÿсем çав-çавах пулкалаççĕ-тĕк, вĕсене пĕр-пĕрне ăнланса, килĕшÿллĕн калаçса татăлса пĕтерĕр. Кÿршĕсене пыл хурчĕсем сĕрленине илтсен хăраса ÿкмелле маррине вĕрентĕр.
Тĕтĕркĕчпе ĕçленĕ чух лăплантаракан хатĕрсемпе – çемçе тĕтĕмпе, лăплантаракан курăксемпе, синтетика препарачĕсемпе – усă курмалла.