17 мая 2008 г.
Раççей Федерацийĕн правительстви хатĕрленĕ «Ял хуçалăхне аталантарасси, ял хуçалăх продукцийĕн, чĕр таварпа апат-çимĕç рынокĕсене йĕркелесе тăрасси çинчен» патшалăх программине пурнăçлас тесен тăрăшулăх та, пуçарулăх та кирлĕ. Çак паха енсем ĕç çыннисенче пулсан вĕсем ÿсĕм-çитĕнÿ тăваççех. Ырă тĕслĕх кăтартакансем районта сахал мар. Кĕçнерникун акă семинар-канашлăва хутшăннисем – ял хуçалăх предприятийĕсен тилхеписене тытса пыракансем, зооветспециалистсем, ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсем, потребитель кооперативĕсен, фермер хуçалăхĕсен ертÿçисем – чи малтан «Кольцовка» агрофирмăна çитсе курчĕç.
Хуçалăха Валерий Семенович Михайлов ертсе пыма пуçланăранпа кунта пысăк улшăнусем пулса иртнине семинар-канашлăва килнисем тÿрех палăртрĕç. «Малтанхи Коротков ячĕллĕ кооператив панкрутăн тĕпсĕр çырми патнех çывхарнăччĕ. «Агропромышленность комплексĕн аталанăвĕ» наци проектне пурнăçа кĕртме хутшăнсан эпир вăй илтĕмĕр, – пĕлтерчĕ Валерий Семенович. – Çăмăллăхлă кредита тивĕçсе калăпăшлă ĕçсем туса ирттертĕмĕр».
Çĕнетсе улăштарнă ĕне фермине кĕрсенех агрофирмăн малашлăхĕ уçă пуласса шанатăн. Унта таса, тирпейлĕ. Навуса техника тасатать. Ĕнесем, пăрусем валли хăтлă вырăнсем туса панă. Агрофирмăн тĕллевĕсем пысăк: 200 пуç ĕне вырнаçмалли витене туса пĕтермелле, выльăх-чĕрлĕх хисепне ÿстерессипе малалла тата вăйлăрах тимлемелле, ĕнесене сăвиччен кĕртмелли зала хута ямалла...
Çын ĕçре илемлĕ. Акă Ершепуç ял тăрăхĕнче 2006 çулта Е.Фадеева тăрăшнипе ял çыннисене сĕте вырнаçтарма пулăшма «Молпродсервис» ял хуçалăх потребитель кооперативне йĕркеленĕ. Мал ĕмĕтлĕ ертÿçĕ семинара хутшăннисене хăйĕн хуçалăхĕнче кăмăллăн кĕтсе илчĕ. Ял шăпи çинчен чăннипех шухăшлакансем пурри савăнтарать. Елена Николаевна потребитель кооперативĕн ĕçĕ-хĕлĕ çинчен тĕплĕнрех Кÿстÿмĕрти шкулăн актовăй залĕнче каласа кăтартрĕ. Кĕркунне халăхран сĕт кăна мар, аш-пăш та, пахча çимĕç те пуçтарма палăртаççĕ иккен. Елена Николаевна çынсене хуçалăхри ĕçсене пурнăçлама пулăшма техника та туянма ĕмĕтленет. «Паллах, кооперативсем йĕркеленин пĕлтерĕшĕ пысăк: тавара вырнаçтарма, халăха ĕçпе тивĕçтерме пулăшать. Районта кредит парса пулăшакан кооперативсем те пур. Аякра мар, хамăр çуралнă тăрăхрах ĕçлесе пурăнмалла. Тăрăшсан, вăй хурсан ял çĕнелсе пырĕ, çынсем те тулăхрах пурăнма тытăнĕç», – терĕ председатель. Ăна пăшăрхантараканни те çук мар. Вăл сĕте мĕншĕн йÿнĕ хакпа – 5 тенкĕ те 20 пуспа – пуçтарнине те ăнлантарчĕ. Сăлтавĕ – çак продукцие сĕт тирпейлекен заводсем 6 тенкĕ те 50 пуспа илнинче. Ку тĕлĕшпе лару-тăру кăткăсланса кайнипе «Кольцовка» агрофирма ертÿçи В.Михайлов та питĕ кăмăлсăр. «Çунтармалли-сĕрмелли материалсем ав хаклансах пыраççĕ, выльăх-чĕрлĕх продукцийĕ вара питĕ йÿнĕ, – терĕ вăл. – Çĕр çинче ĕçлекенĕн малалла мĕнле пурăнмалла;» Валерий Семенович хуçалăх ертÿçисем ячĕпе ЧР Ял хуçалăх Министерствине Чĕнÿпе тухма сĕнчĕ. Ку шухăша район пуçлăхĕ А.Кузьмин ырларĕ.
Вырăнти хăй тытăмлăх органĕсен ĕçне çĕнĕлле йĕркеленĕренпе ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсен яваплăхĕ ÿсрĕ. Республика Президенчĕ Н.Федоров ял хуçалăх потребитель кооперативĕсене уçассипе тĕллевлĕ тăрăшма хушнă. Анчах та пур ертÿçĕ те пĕр пек ĕçлемест. Райадминистрацин ял хуçалăхĕпе экологи пайĕн тĕп специалисчĕ З.Игнатьева каланă тăрăх, йĕркеленнĕ 13 кооперативран 2007 çулта 11-шĕ кăна тимленĕ. Лайăх ĕçлекеннисен йышĕнче – «Молпродсервис» кооператив. Шел те, кăçалхи пĕрремĕш кварталта «Молкон», «Молочник», «Темп», «Калинино–Согласие» кооперативсем тухăçлă ĕçлемен. Семинар-канашлура район пуçлăхĕ А.Кузьмин ял тăрăхĕсен ертÿçисене çаврăнăçуллă, пуçаруллă çынсене хăйсен ĕçне йĕркелеме май пур таран пулăшмалла, вĕсене яла илĕртмелле терĕ. Тĕслĕх вырăнĕнче – Упнер ял тăрăхĕн пуçлăхĕ Н.Арбузов. Вăл тăрăшнипе Ю.Антонов предприниматель Хапăсри «Абызово» кооперативăн территорийĕнче пластик кĕленчесене, çĕмĕрĕлнĕ кантăк савăтсене тирпейлемелли цех уçнă. Вăл икĕ эрне ĕçлет. Хапăс çыннисем валли ĕç те пур. Юрий Антонов залра пухăннисем умĕнче те тухса калаçрĕ. Вăл кашни ял тăрăхĕнче пластик кĕленчесене, ваннă кантăк савăт-сапана пухассипе ĕçе йĕркелеме ертÿçĕсене пĕрер çын тупма ыйтрĕ.
Мал ĕмĕтлĕ çыннăн потребитель кооперативне регистрацилес тесен мĕн тумалла; Кун çинчен налук службин пуçлăхĕ А.Ахметова каласа кăтартрĕ.
Райадминистрацин ял хуçалăхĕпе экологи пайĕн тĕп зоотехникĕ Г.Романов тăватă уйăхра выльăх-чĕрлĕх отраслĕ мĕнле ĕçленине пĕтĕмлетрĕ тата выльăхсене кĕтÿре çÿретнĕ вăхăтра пурнăçламалли тĕллевсемпе паллаштарчĕ.
Выльăхсем халĕ ешĕл курăк çинче çÿреççĕ. Вĕсене чир-чĕр ан ертĕр тесен профилактика ĕçĕсем мĕнле туса ирттермелли çинчен выльăх-чĕрлĕх чирĕсемпе кĕрешекен районти станци пуçлăхĕ Н.Тихонов ăнлантарчĕ.
Çĕр пайĕсен харпăрлăхçисемпе аренда килĕшĕвĕ тăвас йĕркепе Раççей куçман пурлăх управленийĕн Чăваш Республикин районсем хушшинчи 9-мĕш уйрăмĕн тĕп специалисчĕ Олег Максимов паллаштарчĕ.