27 февраля 2016 г.
Аграрлă предприятисенче кадрсен ыйтăвĕ çивĕч тăни никамшăн та вăрттăнлăх мар. Çамрăксене яллă тăрăха мĕнле илĕртмелле?! Ахăртнех, яш-кĕрĕмпе хĕр-упраçа самана таппипе тан пыракан предприятисен ĕçĕ-хĕлĕпе паллаштарни питех те пĕлтерĕшлĕ. Кĕçнерникун Чăваш патшалăх ял хуçалăх академийĕн студенчĕсем практика пайĕн специалисчĕ Андрей Михайлов ертсе пынипе Вăрнарти аш-какай комбиначĕн Малтикас Ялтăрари хушма хуçалăхне, «Луч» кооператива çитсе курчĕç.
Аслă курссенчи студентсем вуниккĕн пулчĕç. Пурте вĕсем Вăрнар районĕнчен. Пулас инженерсем, ветеринарсем, зоотехниксем, экономистсем аш-какай комбиначĕн Малтикас Ялтăрари хушма хуçалăхне пырса кĕнĕ чух дояркăсем ĕне сăватчĕç.
– Кунта ĕç условийĕсем лайăх вара, – терĕ ветеринари факультетĕнче пиллĕкмĕш курсра вĕренекен Алевтина Петрова ĕне сумалли зала сăнанă май. Вăл Уйкас Явăшран, ашшĕ çулĕпе кайнă. Владимир Петров Чăваш патшалăх ял хуçалăх институтĕнчен вĕренсе тухнă, «Мураты» кооперативăн ферма заведующийĕнче тимлет.
Валентина Романова тĕп зоотехник студентсене хушма хуçалăхăн ĕçĕ-хĕлĕпе тĕплĕн паллаштарчĕ. Пулас специалистсем 1000 пуç ĕне вырнаçакан тата тепĕр хăватлă комплекс çĕкленсе ларнинчен тĕлĕнчĕç. «Агрохолдинг сулмаклă утăмсемпе аталанать», – терĕç студентсем пĕри те тепри.
Çĕнĕ комплексăн 500 пуç ĕне вырнаçмалăх пĕр вити пĕлтĕр юпа уйăхĕн вĕçĕнче хута кайнăччĕ. Хальхи вăхăтра хушма хуçалăхра мăйракаллă шултра выльăх-чĕрлĕх 2583 пуç тытаççĕ, çав шутран 1200-шĕ – хушка пуçсем. 2007 çулта 100 ĕне кăна пулнă. Выльăх-чĕрлĕхĕн тухăçлăхĕ пысăк. ,несем талăкра 17–18 тонна сĕт параççĕ.
Кашни уйăхра вăтамран 100 пăру çут тĕнчене килет. Выльăх-чĕрлĕх йышĕ çултан-çул ÿссе пырать. Комбинатăн хушма хуçалăхĕнче вăкăрсене тытмалли вите хăпартма палăртаççĕ.
Студентсем шалу, ĕç вырăнĕсем пирки ыйтса пĕлчĕç. Специалистсем 20 пин тенкĕрен кая илмеççĕ иккен. Хушма хуçалăхра ĕç вырăнĕсем пур. Ветеринар та, инженер-механик та кирлĕ.
Ĕç дисциплини çирĕп. Наянлансан, сывă пурнăç йĕркине пăхăнмасан ĕç вырăнĕпе сывпуллашма ыйтаççĕ. Малтикас Ялтăрари хушма хуçалăхра Çĕмĕрле, Элĕк районĕсенче пурăнакансем те тăрăшаççĕ. Вĕсене ир-ирех машинăпа кайса илеççĕ.
Çак кунах Чăваш патшалăх ял хуçалăх академийĕн студенчĕсем «Луч» кооперативăн ĕçĕ-хĕлĕпе те паллашма пултарчĕç. Яш-кĕрĕмпе хĕр-упраçа предприяти тилхепине тытса пыракан Вячеслав Ижелеев хресчен чунĕллĕ çын пулнипе хытах тĕлĕнтерчĕ. Вĕсем ертÿçе çăвара шыв сыпнă пек итлерĕç.
– Ялтан лайăххи нимĕн те çук. Кунта хаклă пуянлăх – çĕр – пур, – терĕ Вячеслав Николаевич. – Ÿркенмесен, çĕнĕ технологисене çул парсан, пурнăç уттинчен юлмасан ялта бизнеса çирĕппĕн аталантарма пулать.
Вячеслав Ижелеевăн çичĕ хут тар пайтах тăкма тивнĕ. Анчах та вăл ĕç çыннисемпе пĕрле яланах йывăрлăхсене парăнтарса пынă та, пырать те. 8–9 çул каялла сыснасен хисепĕ 30 пуçран иртмен. Çанă тавăрса ĕçлени куç умĕнчех. «Луч» кооперативра чух-чухсен хисепне 1100 пуçа çитернĕ. Хуçалăхра сысна фермине пысăклатассипе, цехсене çĕнетсе улăштарассипе хастар ĕçлеççĕ. Кооперативăн тĕллевĕ пысăк – чух-чухсен хисепне 2,5 пин пуçа çитермелле. ,мĕтленни пурнăçлансан кассăна уйăхсерен 2,5 миллион тенкĕ пырса кĕмелле.
Вячеслав Ижелеев хуçалăх тĕревĕ ĕç çынни пулнине витĕр курать. Кооператившăн йывăр килнĕ тапхăрта ертÿçĕ шалу илмен, ĕç çыннисене вара тивĕçлĕ тÿлеме тăрăшнă. Хальхи вăхăтра «Луч» аталану çулĕпе пырать. Выльăх-чĕрлĕхпе ÿсен-тăран отраслĕсенче тупăшлă ĕçлет. Çавна пула кооперативра тăрăшакансен шалăвне ÿстерсе пыраççĕ. Акă, тĕслĕхрен, комбайнер вырма вăхăтĕнче 100 пин тенкĕ илет.
Хуçалăхра пушă ĕç вырăнĕсем пур. Ертÿçĕ дипломлă специалиста лайăх çурт-йĕрпе тивĕçтерме, ĕçе çÿреме машина туянса пама хатĕр пулнине пĕлтерчĕ. Çамрăксем хавхаланса кайрĕç пулсан та ялта ĕçлес кăмăл пуррине палăртмарĕç-ха.
– Çуркунне ака-суха ĕçĕсем вĕçленсен пирĕн хуçалăха татах килĕр. Хура çĕр сип-симĕс кавирпе витĕнсен кăмăл çав тери çĕкленет. Яла юратас туйăм тата вăйланать, – терĕ Вячеслав Ижелеев.
«Агро-инновацисем» организацин районти уйрăмĕн пуçлăхĕ Евгений Алексеев, район администрацийĕн ял хуçалăхĕпе экологи пайĕн тĕп специалисчĕ Георгий Романов çамрăксене тăван Вăрнар ен хапăлласах кĕтнине пĕлтерчĕç.
Елена ПОРФИРЬЕВА.