13 февраля 2016 г.
Çакăн пек сăмахсемпе пуçларĕ хăйĕн аса илÿ çăмхине Валентина Львовна Тимофеева, поселокри инвалидсен обществин председаталĕ. 9-мĕш класра вĕреннĕ чух инкек тÿснĕ çамрăк хĕрача. Вăл Йĕпреç районĕнчи Пысăк Упакассинчен. Шкулта вĕреннĕ çулсенче шăпах С.В.Элкер ячĕпе хисепленекен шкулăн çĕнĕ çуртне хăпартма тытăннă. Хальхи саманара шкул ачисене ашшĕ-амăшĕсенчен ятарласа хут илмесĕр класри доскана та тасаттарма юрамасть, вăл вăхăтра аслă классенче вĕренекенсене шкул строительствинче кирпĕч хуракансене пулăшма кăларнă. Çавăн чухне ĕнтĕ Валя виççĕмĕш хутран ăнсăртран ÿксе ĕмĕрлĕх суранланса юлнă.
«Нумай вăхăт хушши вырăнпах выртса пурпĕр ура çине тăтăм, утса çÿрекен пултăм, сусăрлăх ĕмĕрлĕх пулсан та», – тет вăл. Ашшĕпе амăшĕ тата икĕ пиччĕшĕ çумра пулни те хĕрачана хуçăлма паман, юлташĕсем те аякра пăрăнса юлман.
Çамрăк хĕрачан питĕ сутуçă пулас килнĕ, анчах класс ертÿçи% «Валя, ан пăшăрхан, сан сутуçăна вĕренмелле мар, мĕншĕн тесен ун кунĕпех ура çинче ĕçлемелле, сана вара урасемпе питĕ йывăр пулать. Епле пулсан та ларса ĕçлемелли специальность илмелле% е шут шăрçи ĕçĕ, е çĕвĕç ĕçĕ», – тенĕ. Вăтам шкул пĕтерсен, çамрăк хĕрача, класс ертÿçин сĕнĕвне шута хурса чăнах та çĕвĕçсене вĕрентекен училищĕне кĕнĕ, ăна ăнăçлă вĕренсе тухса Кÿкеçри «Паха тĕрĕ» фабрикăна ĕçлеме вырнаçнă. Хăй юратнă ĕçĕнче ултă çул тăрăшнă. Шăпи те, телейĕ те хăйпе пĕрле юнашарах çÿренĕ. Пулас мăшăрĕ те, Николай Петрович Тимофеев, çав фабрикăрах çĕвĕ машинисене юсакан мастерта тимленĕ.«Мана пулас мăшăр уксах тесе тиркемерĕ, качча илчĕ, çак уйăхра – пĕрлешни 30 çул. Темĕн те куртăмăр% савăнмалли те, хурланмалли те, пурпĕрех пĕрне-пĕри алă парса, пулăшса пурăнтăмăр», – тет вăл. Вĕсем икĕ ывăл çитĕнтерсе пурнăçăн анлă çулĕ çине кăларнă. Аслă ывăлĕ çар çынни, Иркутск хулинче хăйĕн çемйипе пурăнать. Кĕçĕнни Вăрнартах тĕпленнĕ, чукун çул çинче ĕçлет, вăл та çемьеллĕ. Мăнукĕсемпе савăнса пĕтереймест мăшăр.
Пĕрлешсенех çамрăк мăшăр Волгоград облаçне тухса каять. Анчах та вăл вăхăтра колхоз-совхозсем арканма, саланма пуçланă. Аякра нушаланса çÿриччен 1990 çулта Вăрнара куçса килсе хăйсем кил-çурт çавăраççĕ, мăшăрĕ «Сельэнерго» предприятире водителе вырнаçать, Валентина вара – Вăрнарти почта уйрăмне. Паянхи кун та ĕçлемелле те, анчах çулсем кайнă май, çамрăк чухнехи суран пуссах пырать. Халĕ вара унта та ĕçлеймест. Пурпĕрех килте пуç усса лармасть, икĕ ватă çынна пăхса пурăнать. Пĕри 64 çулти арçын – I ушкăнри инвалид, тепри 86 çулти кинеми.
Валентина Львовнăн мăшăрĕн те, тимĕрçĕн, Николай Петровичăн, амаланса пыракан сурана пула урине татма тивет. Иккĕн иккĕнех, пĕрне-пĕри хавхалантарса пынипе мĕнпур асапа, чире-чĕре парăнтарса пурăнать мăшăр. Упăшки çав таранччен килте апат-çимĕç, юр-вар, кукăль-пÿремечсем пĕçерме юратать. Валя ватăсене пăхма кайнă хушăра темĕн тĕрлĕ апат хатĕрлет, мăнукĕсене те çав вăхăтрах асăрхать, вĕсем мĕн ыйтнине тивĕçтерме тăрăшать.
– Çын çинчи йывăç çинче, – тенĕ ваттисем. Чăнах та пуль. Иккĕш те вăхăтсăр сусăра тухнă пирки темĕн те илтме тÿр килнĕ путсĕр чĕлхеллĕ çынсенчен, «иккĕн тан, пăлахая персе, патшалăх укçине ĕçлемесĕр илсе пурăнатăр», тени таранах. Ун пеккисемшĕн кÿренмеççĕ вĕсем, чунра йывăр пулсан та.
Пурпĕрех пуç усмасть пĕр мăшăр, çÿлти сар хĕвел пуриншĕн те пĕр пек хăйĕн ăшшине сапалать. Пурнăçăн кашни саманчĕпе савăнма тăрăшаççĕ вĕсем. Ывăлĕсем те мăшăрĕсемпе хăйсем пек туслă пурăнччăр, мăнукĕсене ÿстерсе çын туччăр тесе яланах çÿлти Турăран пулăшу ыйтаççĕ. Çапла пултăрччĕ чăн юратупа туптаннă мăшăрăн кун-çулĕ, асаплă пулсан та, мĕн ватăлса çитичченех пĕрне-пĕри хисеплесе пурăнмалла пултăрччĕ.
Анна ПЕСКОВА.
Пăваяль.