11 марта 2015 г.
Ултавçăсен киревсĕр ĕçĕсенчен шар курнисем юлашки вăхăтра районта та нумайланчĕç. Путсĕрсем, тĕрĕссипе, çынсен чун-кăмăлне лайăх пĕлеççĕ. Вĕсем инкек тÿсекенсем çывăх çыннисемшĕн, ачисемшĕн пăшăрханнипе, е тата пĕр-пĕр вылявра хаклă парне тухасса ĕмĕтленнипе, айванлăхĕпе усă курса хăйсен хура ĕçне тăваççĕ.
Ултавлă ĕçсем хушшинче чи анлă сарăлнисем – кĕсье телефонĕпе çыхăннисем. «Сирĕн ывăл-хĕр инкеке лекнĕ», «Сирĕн банк карттине чарса лартнă» – телефон çине килекен çакăн пек смс-пĕлтерÿсенчен пуçланать те преступленисенчен ытларахăшĕ. Тепĕр тĕслĕхре, сăмахран, абонентсем патне кĕтмен çĕртен автомашина е урăх пысăк парне тухни çинчен хыпар яраççĕ. Ку, паллах, суя кăна, анчах ĕненекенсем, парнене илме ултавçăсем мĕн хушнине тăвакансем, пурпĕрех тупăнаççĕ. Çакăн евĕр пĕлтерÿсем çине хуравлама кирлĕ мар, хăвăрăн банк карттин реквизичĕсене тата кодне никама та пĕлтерме юрамасть.
«Мобильлĕ банк» тивĕçтерÿпе усă куракансем карттăсем çинчи укçасăр тăрса юлнă тĕслĕхсем те питĕ нумай. Çавăнпа та хăвăрăн сим-карттăна çухатнă-тăк е номере улăштарнă пулсан, ют çынсем патне сирĕн хыпарсем ан килччĕр тесе, «Мобильлĕ банк» тивĕçтерĕве тÿрех сÿнтермелле.
Чи тăтăш тĕл пулакан преступленисен тепĕр тĕсĕ – Интернет урлă тĕрлĕ тавар сутнă майĕпе çынсене улталани. Схеми ансат: преступниксем Интернет сетĕнче тĕрлĕ тавар сутни çинчен пĕлтерÿсем вырнаçтараççĕ, хакĕсем лавккаринчен илĕртÿллĕрех-мĕн. Анчах çак сăмахсене ĕненекенсен кайран самаях ÿкĕнме тивет. Япали япăх пахалăхли килет е туянакан, укçине тÿлесе хунă пулин те, тавара вуçех кĕтсе илеймест. Çавăнпа та, ултавçăсен каварлă серепине лекес мар тесен, тимлĕрех пулма сĕнетпĕр.
С.НИКОЛАЕВ,
Раççей Шалти ĕçсен министерствин
«Вурнарский» пайĕн уголовлă шырав уйрăмĕн пуçлăхĕ
полици подполковникĕ.