23 сентября 2013 г.
Совет Союзĕн Геройĕ Федор Ашмаров ячĕллĕ Мăн Явăшри вăтам шкул юбилее хатĕрленет. Ялта шкул ĕçлеме пуçланăранпа 120 çул çитет.
1893 çулта Аврам Иванович, чи ватă çынсенчен пĕри, ялта шкул уçассине илтсенех хăйĕн икĕ пÿртĕнчен пĕрне пĕлÿ илес ĕмĕтлĕ ачасене халалланă. Пĕрремĕш учитель Çăкаллă Явăш çынни Григорий Никитич Никитин пулнă. Анчах ун ĕмĕрне йывăр чир кĕскетнĕ, вăл вăхăтсăр çĕре кĕнĕ. Çав çулах шкул Кирилл Прокопьев пÿртне куçнă. Григорий Никитич вырăнне Григорий Илларионович ĕçлеме пуçланă. 1901 çулта Мăн Явăшра, чиркÿпе юнашар, шкул валли ятарласа çурт лартнă. Унта çулсерен 45–60 ача пĕлÿ пухнă.
1980 çулта вăтам шкулăн 400 ача вырнаçмалăх икĕ хутлă çуртне хута ячĕç. Çакăнтан унăн чапĕ çулсерен сарăлчĕ. 120 çул каялла Аврам Иванов пехиллени тÿрре тухса пырать. Пĕр ĕмĕр ытла Явăш тăрăхĕнчи çамрăк ăру çирĕп пĕлÿ, тивĕçлĕ воспитани илсе çĕршывăн тĕрлĕ вырăнĕсене саланнă, кăмăлланă профессие аслă вĕренÿ заведенийĕсенче алла илнисем, хăйсен ăс-тăнĕпе, хисеплĕ ятсене, пысăк наградăсене тивĕçнĕ.
Шкул чысне çÿле çĕкленисенчен пĕри – Совет Союзĕн Геройĕ Федор Иванович Ашмаров. Мăн Явăшра çуралнă, малтан çак шкулта вĕреннĕ. Тăван çĕршывăн Аслă вăрçинче нимĕç фашисчĕсене хирĕç паттăр çапăçнă. Вăл стрелоксен 375-мĕш полкĕнче рота старшини пулнă. Латви çĕрне ирĕке кăларассишĕн 1944 çулхи утă уйăхĕн 18-мĕшĕнче пуçне хунă.
Ку тăрăх çыннисем, кирек ăçта ĕçлесе пурăнсан та, çуралнă яла, тăван шкула таврăнса кураççех. Шупашкарти кооператив институчĕн проректорĕ, истори наукисен докторĕ Леонид Таймасов профессор, «Чăваш Республикин тава тивĕçлĕ артисчĕ» хисеплĕ ята тивĕçнĕ Стас Владимиров юрăç, Анат Тагильте ĕçлесе пурăннă медицина наукисен кандидачĕ Валерий Павлов хирург, икĕ хутчен çар академийĕсенчен вĕренсе тухнă, «Байконурта» космос карапĕсене тĕнче уçлăхне вĕçтерсе янă çĕрте ĕçленĕ Эрик Васильев полковник, Çеçпĕл Мишши ячĕллĕ преми лауреачĕ Алексей Воробьев поэт тата ытти вун-вун паллă ентеш тăван шкула яланах асра тытнă, унăн чысне çÿле çĕклеме тăрăшнă.
Халĕ шкулта 15 учитель. Вĕсем ăсталăха çулсерен ÿстерсе пыраççĕ. Альбина Фомина Раççей Президенчĕн грантне тивĕçнĕ. Аслă квалификациллĕскер, ачасене 1990 çултанпах пĕлÿ парать. Светлана Фомина вĕрентÿ программинчи çĕнĕлĕхсене пурнăçа кĕртсе пырать. Аслă категориллĕ учительницăна Çутĕç министерствин Хисеп грамотипе чысланă. Наталья Самарова акăлчан чĕлхине вĕрентсе пуян опыт пухнă, унăн ачисем районти олимпиадăсенче малти вырăнсене йышăнаççĕ.
Химипе биологи предмечĕсене вĕрентекен Маргарита Петрова педагог пирки те ăшă сăмахсем каламалли нумай. Вăтăр çул ытла çамрăк ăрăва тарăн пĕлÿ парать. Унăн вĕренекенĕсем – тăван тавралăха илем кÿрекенсем темелле. Вĕсем – ял пурнăçĕн тĕрекĕ те, шанăçĕ те, çăкăр çитерекенсем, эппин. Вырăс чĕлхипе литературине вĕрентекен аслă категориллĕ учителĕн Зоя Казакован вĕрентÿри ăсталăхĕ пысăк, тавракурăмĕ анлă. «Халăх шкулĕ» журналта вĕрентÿ методикин çĕнĕлĕхĕсене хăйĕн тĕпчевĕсене тĕпе хурса çырса кăтартнă. Юбилей çулĕнче Елена Макарова, Татьяна Иванова, Ираида Гурьева, Ирина Моисеева, Надежда Алексеева, Аркадий Андреев, Галина Иванова, Валентина Фомина, Елена Петрова, Альбина Павлова педагогсем хăйсен тĕллевлĕ планĕсемпе ĕçлеççĕ.
– Кăçал шкул çуртне уявлă çĕнĕ тĕс кĕртрĕмĕр, юсаса çĕнетрĕмĕр. Ачасем хушшинче смотрсем, олимпиадăсем, викторинăсем, спорт ăмăртăвĕсем ирттерме тытăнтăмăр. «Пĕрремĕш чĕрĕке – чи лайăх паллăсемпе!», «Чи лайăх класс», «Чи лайăх вĕрентекен», «Чи лайăх спортсмен» номинацисемпе мероприятисене 115 ача хутшăнать. Шкул 120 çул тултарнă ятпа юбилей кĕнеки пичетлесе кăларасшăн. Унта шкул аталанса пынине анлăраххăн кăтартасшăн, сăнÿкерчĕксем нумай пулĕç. Ку сборнике хăна-ентешĕмĕрсене те парнелĕпĕр, – терĕ шкул директорĕ Надежда Петровна Федорова.
В.МОСКВИН.