31 июля 2013 г.
Ÿркенменнисен кил хуçалăхĕ çирĕп. Акă Хурапыр Юнтапара пурăнакан 76 çулти Галина Сидоровна Михайлова пĕр ĕнепе пăру, 51 хур, 12 сурăх, 20 бройлер, 9 чăх усрать.
Ватлăха яхăна та ямасть
–Тулăх пурнăçпа пурăнас тесен ĕçрен хăрамалла мар, – терĕ Галина Сидоровна. Тепĕр чух чылай çамрăкрах çынсенчен выльăх-чĕрлĕх тытма вăй-хал çитменни пирки калаçнине илтме пулать. Хăйсем вара çав вăхăтрах кил-çурт умĕнче кунĕпех ларса ялти çынсен пурнăçне «шĕкĕлчеççĕ». Галина Михайлова мăшăрсăр тăрса юлнă пулин те картиш тулли выльăх-чĕрлĕх тытать. Унăн анкартине тухсан темĕн тĕрлĕ улма-çырла, пахча çимĕç курнипе куç алчăраса каять. «Ку помидорĕ «Гигант» сортли, – пĕлтерчĕ кил хуçи хĕрарăмĕ. – Пĕлтĕр те тухăç лайăх пачĕ, пĕр помидорĕ килограмм та 100 грамм тайрĕ. Ĕненмесĕр лавккана кайса тепĕр хут виçтертĕм». «Гигант» помидор кăçал та ăнса çитĕннĕ-ха. Тухăçĕ, тен, иртнĕ çулхинчен те пысăкрах пулĕ. Галина Сидоровна пахча çимĕç вăррисене хăех туса илет. Кăçал малтанхи çулсенчи пекех улми-çырлийĕ те туллиех. Ытлашши продукцие сутса çемье бюджетне ÿстерет. Вăтамран 5–6 пин тенкĕ кĕсьене кĕрет.
Анкарти хыçĕнче хурсем кикаклатни илтĕнчĕ. Ахăртнех, кил хуçи хĕрарăмне палласа илчĕç вĕсем. «Каçхи апат пулатех ĕнтĕ», – терĕ Галина Сидоровна. Хурсен чĕлхине ăнланать тейĕн.
– Анне вăр-вар, лара-тăра пĕлмест. Унăн ватăлма вăхăт çук, – ăшшăн калаçрĕ хĕрĕ Лена, амăшне çырла татса пулăшаканскер.
Ачаранах çăкăр хакне пĕлнĕ
Ĕç пирки калаçнă чух Галина Михайлован сăн-питне ăшă кулă иленет. Вăл садри пур йывăç-тĕме хăй лартнă, кашни çимĕçĕ мĕнле усă панине хавхалансах каласа пачĕ. Ĕç çынна илем кÿрет тесе ахальтен каламан ваттисем. Галина Сидоровна пирĕнпе кÿршĕллĕ Красноармейски районĕнчи Янмурçин ялĕнче çуралса ÿснĕ. Унăн мĕн ачаранах çăкăр хакне пĕлме тивнĕ. Каçсерен уйра кĕлтесем хушшинче çывăрнă, хĕвелпе пĕрле тăрса ĕçе пикеннĕ, тырă вырнă. Кунĕпех пилĕк авнă. Алла çурлапа пĕрре мар кастарнă. Суран йĕрĕсем халĕ те пур. Йывăрлăхсем умĕнче нихăçан нăйкăшса ларман, тÿснĕ. Хуçалăхри пĕр ĕçрен юлман. Сыснасем пăхнă. Çавалти пăра катса лашапа фермăна шыв турттарнă. Улăхра утă çулнă. Хĕлле вăрман каснă. «Вутă турттарнă чух хырăм выçнипе шăннă çăкăрах çиеттĕм», – палăртрĕ Галина Сидоровна.
1957 çулта Вăрнар–Шупашкар автоçула хăпартнă çĕрте те тар тăкнă, наçилккепе çĕр йăтнă. Тăрăшуллă, сăпайлă хĕр часах чыс-хисеп çĕнсе илнĕ.
Галина Михайлова ачалăхне-çамрăклăхне аса илнĕ май аслă шкула вĕренме кĕме ĕмĕтленнине пытармарĕ. Анчах та питĕ лайăх паллăсемпе ĕлкĕрсе пыраканăн 7 класс пĕтернипех çырлахмалла пулнă. Вăл вăхăтра малалла ăс пухнăшăн укçа тÿлеттернĕ. Пиччĕшне вĕрентсе кăларма вăй çитернĕ-ха ашшĕпе амăшĕ. Георгий Сидорович нумай çул И.Яковлев ячĕллĕ Чăваш патшалăх педагогика институчĕн ректорĕнче тимленĕ. Галина Михайлован шăллĕн шăпи ăраскаллăрах пулнă. Вăл вĕреннĕ чух укçа тÿлеттермен, Вениамин Сидорович пĕлĕве малалла тарăнлатнă. Аслă шкултан вĕренсе тухнă, Вăрнар почтамчĕн пуçлăхĕнче тăрăшнă. Çапах та аслă пĕлÿ илейменнишĕн, пысăк вырăнта ĕçлейменнишĕн Галина Сидоровна шăпана ÿпкелешмерĕ. «Кирек мĕнле ĕç хисеплĕ», – çирĕплетрĕ вăл. 1960 çулта Хурапыр Юнтапари Александр Михайловпа çемье çавăрнă. Качча кайнă пулсан та хастар тăрăшакан Галина Сидоровнăна тăван хуçалăхĕнче манман, ĕç кăтартăвĕсене пĕтĕмлетнĕ хыççăн Çĕнĕ çул умĕн 10 метр тюль парса хавхалантарнă. «Тюле вăл вăхăтра тупса илме çукчĕ. Сайра таварччĕ. Хĕпĕртенипе хăвăртах кантăк карри çĕлесе çакрăм», – терĕ Галина Михайлова.
Ĕмĕр тăршшĕпех «Гвардеец» колхозра вăй хунă, фермăра пăрусем пăхнă. «Вăкăрсем 500–600 килограмм таран таятчĕç», – аса илчĕ Галина Сидоровна. Чыслă та пархатарлă ĕçшĕн ăна яланах: «Маттур, Галя!» – тенĕ.
Галина Михайлова пирки район хаçатĕнче те ырласа çырнă, дипломсемпе, грамотăсемпе чысланă. Çитмĕл теçеткерен иртнине пăхмасăр ĕçре халĕ те хастаррине кура ăна «Маттур, Галя аппа!» тесе çирĕппĕнех калатăп. Вăр-вар чăваш хĕрарăмне «кинеми» теме чĕлхе çаврăнмасть.
Тивĕçлĕ канăва тухнă хыççăн та фермăра тимленĕ. Ял хуçалăх отрасльне аталантарассишĕн 40 çул ытла тăрăшнă. 1998 çулта «Чăваш Республикин ĕç ветеранĕ» хисеплĕ ята тивĕçнĕ. Яваплăха туйса тăрăшнăшăн Галина Сидоровнăна Мускава агропромышленность комплексĕнче вăй хуракансен професси уявне паллă тума янă.
Галина Михайлова виçĕ хĕрĕпе икĕ ывăлне, 7 мăнукĕпе пĕр кĕçĕн мăнукне ырă тĕслĕх кăтартать.
Е.ПОРФИРЬЕВА