10:31 02 октября 2013 г.
Раççейре çулталăкра кашни çын пуçне 400 килограмм çÿп-çап пухăнать. Вăрнарăн хĕвел тухăç енне «Шурăмпуç» ятлă пулнă сад-пахчине «Поликарбонат» çулĕпе çитсе курăр-ха: çын пуçне тонна ытларах та тухмасть-ши поселокран; Муниципалитет служби, тен, тĕрĕсреххĕн пĕлтерет – халăха çакă кăштах шухăша путарĕччĕ. Вак-тĕвек ăпăр-тапăрсăр пуçне унта юсавпа строительство материалĕсем нумай купаланаççĕ. Пуянсем хваттерĕсене çĕмĕрсе урăхлатаççĕ, кивелнĕ-кивелмен сĕтел-пукана пайтах кăларса пăрахаççĕ.
Пухăнакан çÿп-çапшăн яваплăха пĕтĕмĕшпе муниципалитет çине тиенĕ хыççăн çынсем ку тĕлĕшрен харпăрхăй тимлĕхне самай сÿрĕклетрĕç – дворниксене шанаççĕ. Харпăр хăйне тата пуçтаракана хисеплеменни палăрать. Дворниксем, асăрханă тăрăх, илĕм-тилĕм ĕçре. Пирĕн «психтăваткалта» подъезд умĕсем, тротуарсем, çулсем яланах тап-таса. Анчах 43-мĕш çуртăн хĕвел тухăçĕ енĕнче, ку хушăри гаражсен таврашĕнче мĕн кăна йăваланса çĕрмест пуль! Хăшпĕр чÿрече умĕнче (балконсен айĕнче) пирус тĕпĕ купаланса кайнă. Ачапча çÿп-çап хутаçне контейнера пăрахиччен маларах персе хăварни тĕл пулать. Пĕр çулхине кунашкаллисене адресĕсене шыраса тупса айăпланăччĕ. Мăшкăл кÿрекене хутаççинчен те палăртма пулать иккен. Ку меслетпе именсе-ÿркенсе тăмасăрах усă курма тивет пуль.
Çÿп-çап тиенĕ машинăсене çул хĕррипе çырмасене пушатасси, çÿп-çап миххисене автобус чарăнакан вырăнсенче машина чÿречинчен персе хăварасси йăлана кĕрсе кайрĕ. Машинăна пĕри çак кунсенче «Черемушки-2» сад хыçне пушатса хăварнă. Йĕпреç çулĕпе Вурнарка çырмине пăрахма тытăнчĕç.
Çакнашкал иртĕннине хирĕç кăçалхи февральте Госдумăра закон йышăнтарасшăнччĕ – халлĕхе ĕç тухмарĕ. Анчах закон проектне пăрахăçламан, вăл пурĕ пĕрех пурнăçа кĕме кирлĕ, ăна Чăваш республикин парламенчĕ те ырланă. Калăпăр, çÿп-çапа автомашинăран пенĕшĕн 1000 тенкĕ тÿлеттерме сĕнеççĕ. Регионсен законĕпе çакăншăн Красноярск крайĕнче 2000 тенкĕ, Владимир облаçĕнче – 2500, Приморье крайĕнче 3000 тенкĕ штраф хураççĕ. Америкăра вăрман çулĕпе тăкнă çÿпĕшĕн 2000 доллар тÿлеттереççĕ. Испанире машинăран ывăтнă «бычока» 90 европа хаклаççĕ. Пирĕн вара çÿлти хутран хваттертен пенĕшĕн виçĕ пус та ыйтмаççĕ. Калăпăр, Мускав облаçĕнче каçару çук. Унта Госадмтехнадзор «Засада» операци ирттерет. Кăçал 700 правонарушителе 8 миллион тенкĕ таран штрафланă. 30–40 çул каялла эпир те, тĕрлĕ службăсене явăçтарса, поселокра та, ялсенче те «Тавралăха – тирпей-илем» ятпа рейдсем ирттереттĕмĕр. Рейдсем йĕркелесси, паллах, – хулапа ял пуçлăхĕсен тивĕçĕ.
«Фанфуриксене» сăрăхтарнă хыççăнах ура айне пăрахакансене куратпăр, анчах шарламастпăр. Тротуарсене ĕне выльăх е чăх-чĕп каяшĕпе вараланăшăн халиччен никама та асăрхаттарман. Нумай чухне курнине те курмăш пулатпăр.
Тирпей-илем культури хамăртанах килет. Нумай тасамарлăхран юр айне кĕриччен хăтăлма пулать. Йывăç-тĕм лартнă кунсенче çакна шута илер-ха.
М.ВАСИЛЬЕВ.
АУ «Редакция Вурнарской районной газеты «Çĕнтерÿ çулĕ» («Путь Победы») Мининформполитики Чувашии